Gemeenschappelijke regeling Energie van Noord Oost Twente (EV NOT) / Harold Sligman
Voorzitter, voor ons ligt het voorstel samenwerking EvNOT. Wat aanvankelijk leek op een redelijk eenvoudig agendapunt, lijkt vanavond toch een stuk ingewikkelder. Wanneer het gaat over het verduurzamen van de gebouwde omgeving, dan kan het voorstel in principe op onze steun rekenen. We willen dan wel benadrukken dat we hebben afgesproken dat “het aardgasvrij maken geen verplichting is, en de rol van de gemeente stimulerend en faciliterend is” maar het verduurzamen van woningen (huur, koop), bedrijfspanden en het maatschappelijk vastgoed heeft onze steun! We horen graag van de portefeuillehouder of deze lijn gehanteerd blijft vanuit het college en van de fracties horen we ook graag hierop een reactie.
Maar voorzitter, ging het EvNOT alleen maar hoe we onze gebouwde omgeving het beste kunnen verduurzamen! Uit de onderliggende stukken blijkt dat het energieloket maar een van de programma’s is van het EvNOT. Het gaat ook over het programma “warmtetransitie” en “grootschalige opwek en innovatie” Ik ga beginnen met het proces, daarna zal ik stil staan bij de financiële consequenties en ik zal eindigen met onze inhoudelijke vragen/bezwaren en kansen m.b.t deze programma’s
Proces.
Voorzitter, deze samenwerking valt onder de reikwijdte van de Wgr en aan de Raad wordt gevraagd geen zienswijze in te dienen. Echter, de Raad is volgens Burgerforum ook niet in de gelegenheid geweest om kaders mee te geven voor deze regeling. De combinatie van vooraf geen kaders kunnen meegeven en de vraag om geen zienswijzen in te dienen, vindt Burgerforum ongemakkelijk. Ons coalitieakkoord spreekt over de ambitie van een “sterke Raad” en dat betekent voor Burgerforum dat bij het tot stand komen van gemeenschappelijke regelingen de Raad in de gelegenheid gesteld wordt om vooraf kaders te stellen. Het heeft de voorkeur namelijk om als Raad te sturen op de beleidscyclus i.p.v sturen op de financiële of bedrijfsmatige kant. Het is dan wel belang dat de gemeenteraden vroegtijdig betrokken zijn om zo hun kaderstellende rol te kunnen pakken (en daarbij eventueel ook ruimte te laten voor burgerparticipatie). Het is immers de gemeenteraad die de politieke beleidskeuzes zouden moeten maken, en vanuit het oogpunt van democratische controleerbaarheid dit ook in de openbare vergaderingen moet bediscussiëren. We horen graag een reactie van de fracties.
Financieel
Burgerforum heeft uitgezocht hoeveel wij nu bijdragen aan het EvNOT; dat is om en nabij de €100.000. Dit wordt €244.065; dit wordt nu nog betaald uit (mogelijk) de tijdelijke CDOKE-regeling en het taakbudget.. Wij weten dat de CDOKE structureel inzetbaar zijn en mogen worden opgenomen als structurele baat in de begroting 2024 voor de jaren 2024 tot en met 2027. Wij weten dat er bestuurlijk de intentie bestaat om na 2026 verder te gaan Wij weten (zie de brief VNG 5 maart jongstleden) dat de financiële positie van de gemeenten er wellicht anders uit komt te zien. De vraag is dan niet onwaarschijnlijk, hoe wordt het EvNOT dan gefinancierd mochten de CDOKE gelden wegvallen? Als er straks financiële keuzes gemaakt moeten worden, dan willen wij nu al gezegd hebben dat Burgerforum dan niet gaat tekenen bij het kruisje! Het doorgaan met het EvNOT is dus niet vanzelfsprekend. Wij horen graag hoe andere fracties daarin staan?
Grootschalige opwek en innovatie
Bij dit onderdeel wordt het ingewikkeld! Deze coalitie heeft afgesproken geen windbeleid vast te stellen, wij willen wel inwoners faciliteren bij participatietrajecten op initiatief van de provincie. Het raadsvoorstel spreekt niet duidelijk over grootschalige opwek maar hoe dieper wij in de stukken zijn gedoken, hoe duidelijker het wordt. In de onderliggende stukken wordt duidelijk dat er een koppeling wordt gemaakt met de opgave van grootschalige opwek RES Twente. Nu weten we dat het met de instructieregel van de Provincie Overijssel, onmogelijk is geworden om grootschalig zonne-energie op te wekken. Grootschalige opwek, voorzitter, gaat dus over wind. En daarvoor hebben we afspraken gemaakt in ons coalitieakkoord. Wat Burgerforum betreft is betrokkenheid van de gemeente Losser, m.u.v de afspraken die wij hebben gemaakt binnen de coalitie, bij het winddossier onbespreekbaar. Grootschalige opwek, kan wat Burgerforum betreft dan ook geen programma zijn voor de gemeente Losser binnen het EvNOT!
Maar wat speelt er nog verder? De Raad heeft ooit een motie aangenomen “spelregels NOT bod” daarin staat dat wanneer andere gemeenten niet leveren, het college met het de gemeenteraad in gesprek gaat over al het dan niet terugtrekken van Losser uit het NOT bod. Want wat is er dan gepresteerd door de overige gemeenten. Oldenzaal heeft haar bod voor opwek van zonne-energie in juni van 20 Ghw op “geen doelstelling” gezet. Dinkelland heeft en krijgt geen grootschalige opwek zonne-energie en wil nu geothermie, een tandje bijzetten op biogas en kernenergie, maar ook Dinkelland, heeft nog steeds niet bijgedragen! Tubbergen is in gesprek, als onderdeel van de ATT-gemeenten, over grootschalige opwek van wind en zal straks de enige gemeente zijn die, naast Losser, significant bijdraagt. Burgerforum vindt het wel genoeg! Het risico bestaat dat ons aandeel straks verwaterd in het NOT bod omdat de Provincie recent nog heeft gerefereerd aan het NOT bod richting de gemeente Dinkelland, in reactie op haar windbeleid. Hierdoor lopen we het risico dat andere gemeenten meeliften op de realisatie van grootschalige opwek, en dat is voor Burgerforum ondenkbaar. We horen graag een reactie van de overige fracties. Wethouder van Essen zei destijds: als andere gemeenten niet leveren dan zien we onze bijdrage als het Lossers bod. Strik erom heen en dan zijn wij klaar tot 2050!
Maar wanneer we zouden gaan samenwerken; hoe doen we dat dan. Volgens wethouder Severijn van Dinkelland werken we niet samen; ik citeer: “bestuurlijk loopt het al uit elkaar” en kan volgens hem iedere gemeente een andere opdracht geven. Voor Dinkelland dus geothermie, tandje bij op biogas en kernenergie. Maar klopt dat als we naar de bestuursovereenkomst kijken? Burgerforum denkt van niet; daarin staat namelijk dat de opdrachtgevers (wethouders) bij meerderheid van stemmen een opdracht geven (opdrachtgeversoverleg) aan de programmamanagers. En de programmamanager stuurt vervolgens het EvNOT aan. Wij horen graag van de portefeuillehouder hoe de aansturing van het EvNOT ziet? Gaat het zoals in Dinkelland wordt gezegd of gaat het zoals in de bestuursovereenkomst staat of kan allebei waar zijn. In dat laatste geval, lijkt Burgerforum samenwerken helemaal zinloos.
Tot slot nog enkele woorden over de warmtetransitie, dit is ook een programma van het EvNOT. We hoorden van wethouder Severijn, dat de Boerengas BV wat lastig verloopt? Kan de wethouder hier wat vertellen of de Raad daarover schriftelijk informeren? Want ook met de mogelijke opwekking van biogas loopt Losser voorop. Dankzij de inspanningen van de VVD samen met Burgerforum is duidelijk geworden dat een biogashub of een lokaal centraal variant mogelijk is rondom het industriegebied van Losser. Samenwerken op het gebied van de warmtetransitie behoort dus wat Burgerforum betreft wel tot de mogelijkheden, wel onder voorwaarde van dat aardgasvrij maken van woningen geen verplichting wordt.
Samenvattend voorzitter, verduurzamen gebouwde omgeving, warmtetransitie onder voorwaarden prima. Grootschalige opwek en innovatie is wat Burgerforum betreft een brug te ver, hier hebben we onze bijdrage al geleverd en over wind hebben we afspraken gemaakt binnen de coalitie.
Tot slot, nog een suggestie ter overweging. Circulaire Economie, kan misschien wel in het EvNOT worden ingebracht! Grootschalige opwek eruit, voorzitter. Want daar is de Provincie toch al bevoegd gezag. Maar als het gaat over circulaire economie dan is er winst te behalen door bijvoorbeeld duurzaam grondstoffengebruik. Maar waarom het urgenter is om hierin gezamenlijk op te trekken zegt de VNG het volgende: circulaire economie. Deze transitie is groter en complexer dan de energietransitie, maar de middelen staan daartoe niet in verhouding. Wij horen graag een reactie van de overige fracties!
Maar dan wel met de Raad dan vooraf in positie!
Voorzitter, voor ons ligt het voorstel samenwerking EvNOT. Wat aanvankelijk leek op een redelijk eenvoudig agendapunt, lijkt vanavond toch een stuk ingewikkelder. Wanneer het gaat over het verduurzamen van de gebouwde omgeving, dan kan het voorstel in principe op onze steun rekenen. We willen dan wel benadrukken dat we hebben afgesproken dat “het aardgasvrij maken geen verplichting is, en de rol van de gemeente stimulerend en faciliterend is” maar het verduurzamen van woningen (huur, koop), bedrijfspanden en het maatschappelijk vastgoed heeft onze steun! We horen graag van de portefeuillehouder of deze lijn gehanteerd blijft vanuit het college en van de fracties horen we ook graag hierop een reactie.
Maar voorzitter, ging het EvNOT alleen maar hoe we onze gebouwde omgeving het beste kunnen verduurzamen! Uit de onderliggende stukken blijkt dat het energieloket maar een van de programma’s is van het EvNOT. Het gaat ook over het programma “warmtetransitie” en “grootschalige opwek en innovatie” Ik ga beginnen met het proces, daarna zal ik stil staan bij de financiële consequenties en ik zal eindigen met onze inhoudelijke vragen/bezwaren en kansen m.b.t deze programma’s
Proces.
Voorzitter, deze samenwerking valt onder de reikwijdte van de Wgr en aan de Raad wordt gevraagd geen zienswijze in te dienen. Echter, de Raad is volgens Burgerforum ook niet in de gelegenheid geweest om kaders mee te geven voor deze regeling. De combinatie van vooraf geen kaders kunnen meegeven en de vraag om geen zienswijzen in te dienen, vindt Burgerforum ongemakkelijk. Ons coalitieakkoord spreekt over de ambitie van een “sterke Raad” en dat betekent voor Burgerforum dat bij het tot stand komen van gemeenschappelijke regelingen de Raad in de gelegenheid gesteld wordt om vooraf kaders te stellen. Het heeft de voorkeur namelijk om als Raad te sturen op de beleidscyclus i.p.v sturen op de financiële of bedrijfsmatige kant. Het is dan wel belang dat de gemeenteraden vroegtijdig betrokken zijn om zo hun kaderstellende rol te kunnen pakken (en daarbij eventueel ook ruimte te laten voor burgerparticipatie). Het is immers de gemeenteraad die de politieke beleidskeuzes zouden moeten maken, en vanuit het oogpunt van democratische controleerbaarheid dit ook in de openbare vergaderingen moet bediscussiëren. We horen graag een reactie van de fracties.
Financieel
Burgerforum heeft uitgezocht hoeveel wij nu bijdragen aan het EvNOT; dat is om en nabij de €100.000. Dit wordt €244.065; dit wordt nu nog betaald uit (mogelijk) de tijdelijke CDOKE-regeling en het taakbudget.. Wij weten dat de CDOKE structureel inzetbaar zijn en mogen worden opgenomen als structurele baat in de begroting 2024 voor de jaren 2024 tot en met 2027. Wij weten dat er bestuurlijk de intentie bestaat om na 2026 verder te gaan Wij weten (zie de brief VNG 5 maart jongstleden) dat de financiële positie van de gemeenten er wellicht anders uit komt te zien. De vraag is dan niet onwaarschijnlijk, hoe wordt het EvNOT dan gefinancierd mochten de CDOKE gelden wegvallen? Als er straks financiële keuzes gemaakt moeten worden, dan willen wij nu al gezegd hebben dat Burgerforum dan niet gaat tekenen bij het kruisje! Het doorgaan met het EvNOT is dus niet vanzelfsprekend. Wij horen graag hoe andere fracties daarin staan?
Grootschalige opwek en innovatie
Bij dit onderdeel wordt het ingewikkeld! Deze coalitie heeft afgesproken geen windbeleid vast te stellen, wij willen wel inwoners faciliteren bij participatietrajecten op initiatief van de provincie. Het raadsvoorstel spreekt niet duidelijk over grootschalige opwek maar hoe dieper wij in de stukken zijn gedoken, hoe duidelijker het wordt. In de onderliggende stukken wordt duidelijk dat er een koppeling wordt gemaakt met de opgave van grootschalige opwek RES Twente. Nu weten we dat het met de instructieregel van de Provincie Overijssel, onmogelijk is geworden om grootschalig zonne-energie op te wekken. Grootschalige opwek, voorzitter, gaat dus over wind. En daarvoor hebben we afspraken gemaakt in ons coalitieakkoord. Wat Burgerforum betreft is betrokkenheid van de gemeente Losser, m.u.v de afspraken die wij hebben gemaakt binnen de coalitie, bij het winddossier onbespreekbaar. Grootschalige opwek, kan wat Burgerforum betreft dan ook geen programma zijn voor de gemeente Losser binnen het EvNOT!
Maar wat speelt er nog verder? De Raad heeft ooit een motie aangenomen “spelregels NOT bod” daarin staat dat wanneer andere gemeenten niet leveren, het college met het de gemeenteraad in gesprek gaat over al het dan niet terugtrekken van Losser uit het NOT bod. Want wat is er dan gepresteerd door de overige gemeenten. Oldenzaal heeft haar bod voor opwek van zonne-energie in juni van 20 Ghw op “geen doelstelling” gezet. Dinkelland heeft en krijgt geen grootschalige opwek zonne-energie en wil nu geothermie, een tandje bijzetten op biogas en kernenergie, maar ook Dinkelland, heeft nog steeds niet bijgedragen! Tubbergen is in gesprek, als onderdeel van de ATT-gemeenten, over grootschalige opwek van wind en zal straks de enige gemeente zijn die, naast Losser, significant bijdraagt. Burgerforum vindt het wel genoeg! Het risico bestaat dat ons aandeel straks verwaterd in het NOT bod omdat de Provincie recent nog heeft gerefereerd aan het NOT bod richting de gemeente Dinkelland, in reactie op haar windbeleid. Hierdoor lopen we het risico dat andere gemeenten meeliften op de realisatie van grootschalige opwek, en dat is voor Burgerforum ondenkbaar. We horen graag een reactie van de overige fracties. Wethouder van Essen zei destijds: als andere gemeenten niet leveren dan zien we onze bijdrage als het Lossers bod. Strik erom heen en dan zijn wij klaar tot 2050!
Maar wanneer we zouden gaan samenwerken; hoe doen we dat dan. Volgens wethouder Severijn van Dinkelland werken we niet samen; ik citeer: “bestuurlijk loopt het al uit elkaar” en kan volgens hem iedere gemeente een andere opdracht geven. Voor Dinkelland dus geothermie, tandje bij op biogas en kernenergie. Maar klopt dat als we naar de bestuursovereenkomst kijken? Burgerforum denkt van niet; daarin staat namelijk dat de opdrachtgevers (wethouders) bij meerderheid van stemmen een opdracht geven (opdrachtgeversoverleg) aan de programmamanagers. En de programmamanager stuurt vervolgens het EvNOT aan. Wij horen graag van de portefeuillehouder hoe de aansturing van het EvNOT ziet? Gaat het zoals in Dinkelland wordt gezegd of gaat het zoals in de bestuursovereenkomst staat of kan allebei waar zijn. In dat laatste geval, lijkt Burgerforum samenwerken helemaal zinloos.
Tot slot nog enkele woorden over de warmtetransitie, dit is ook een programma van het EvNOT. We hoorden van wethouder Severijn, dat de Boerengas BV wat lastig verloopt? Kan de wethouder hier wat vertellen of de Raad daarover schriftelijk informeren? Want ook met de mogelijke opwekking van biogas loopt Losser voorop. Dankzij de inspanningen van de VVD samen met Burgerforum is duidelijk geworden dat een biogashub of een lokaal centraal variant mogelijk is rondom het industriegebied van Losser. Samenwerken op het gebied van de warmtetransitie behoort dus wat Burgerforum betreft wel tot de mogelijkheden, wel onder voorwaarde van dat aardgasvrij maken van woningen geen verplichting wordt.
Samenvattend voorzitter, verduurzamen gebouwde omgeving, warmtetransitie onder voorwaarden prima. Grootschalige opwek en innovatie is wat Burgerforum betreft een brug te ver, hier hebben we onze bijdrage al geleverd en over wind hebben we afspraken gemaakt binnen de coalitie.
Tot slot, nog een suggestie ter overweging. Circulaire Economie, kan misschien wel in het EvNOT worden ingebracht! Grootschalige opwek eruit, voorzitter. Want daar is de Provincie toch al bevoegd gezag. Maar als het gaat over circulaire economie dan is er winst te behalen door bijvoorbeeld duurzaam grondstoffengebruik. Maar waarom het urgenter is om hierin gezamenlijk op te trekken zegt de VNG het volgende: circulaire economie. Deze transitie is groter en complexer dan de energietransitie, maar de middelen staan daartoe niet in verhouding. Wij horen graag een reactie van de overige fracties!
Maar dan wel met de Raad dan vooraf in positie!